REGULAMIN DOTYCZĄCY FOTOGRAFOWANIA I FILMOWANIA
W CZASIE SPRAWOWANIA LITURGII NA TERENIE DIECEZJI GLIWICKIEJ
I. UWAGI WSTĘPNE
1. Niniejszy Regulamin, zarówno jego normy ogólne jak i konkretne wskazania dotyczące fotografowania i filmowania w poszczególnych momentach liturgii, opiera się na nauczaniu Kościoła, który jednoznacznie stwierdza, że liturgia „jako działanie Chrystusa-Kapłana i Jego Ciała, czyli Kościoła, jest czynnością w najwyższym stopniu świętą” (Konstytucja o Liturgii, nr 7). Liturgia nie jest „ceremonią” świecką ani „spektaklem”. Ponadto ustawodawstwo RP gwarantuje nienaruszalność sprawowania „kultu publicznego”, którego zorganizowanie jak i przebieg przynależy władzy kościelnej.
2. Dokumenty Kościoła zobowiązują biskupów, właściwe organy diecezjalne, proboszczów i rektorów kościołów, kapłanów przewodniczących liturgii, osoby sprawujące różnorodne posługi liturgiczne, jak i całe zgromadzenie liturgiczne, do szczególnej troski, aby celebracje liturgiczne dokonywały się w klimacie skupienia i modlitwy oraz szacunku dla miejsca świętego.
3. Zawodowi fotografowie i operatorzy kamer video (zwani dalej kamerzystami) – którzy okazjonalnie lub na sposób stały zamierzają wykonywać swoje czynności podczas liturgii, są obowiązani uprzednio ukończyć specjalny kurs, zorganizowany przez Kurię Diecezjalną. Po ukończeniu kursu i zdanym egzaminie końcowym otrzymują oni zaświadczenie o ukończeniu kursu. Przed odebraniem zaświadczenia podpisują zobowiązanie do przestrzegania przepisów zawartych w niniejszym Regulaminie.
4. Zaświadczenie takie będzie wydawane na okres pięciu lat z możliwością przedłużenia jego ważności. Warunkiem przedłużenia uprawnień będzie udział w szkoleniu organizowanym przez Kurię Diecezjalną. Na terenie diecezji gliwickiej usługi fotograficzne itp. podczas liturgii mogą świadczyć tylko te osoby, które ukończyły odpowiedni kurs liturgiczny i posiadają imienne zaświadczenie, nie starsze niż 5 lat.
5. Jednocześnie przypomina się, że samo uzyskanie tego zaświadczenia nie upoważnia automatycznie fotografa i kamerzysty do pełnienia posługi w liturgii. Osoby pragnące fotografować lub filmować w czasie liturgii muszą wcześniej uzyskać zgodę miejscowego proboszcza lub rektora kościoła, okazując przy tym świadectwo ukończenia kursu liturgicznego. Fotograf i kamerzysta powinni zostać przy tej okazji poinformowani o przebiegu akcji liturgicznej i miejscu, z którego wolno im fotografować i filmować. Zanim rozpocznie się celebracja, fotograf i kamerzysta powinni skontaktować się także z celebransem, co do konkretnych momentów liturgii, w których będą wykonywać zdjęcia i rejestrować przebieg celebracji (te konkretne momenty zostaną wskazane w dalszej części Regulaminu). Dotyczy to również fotografów i kamerzystów z innych diecezji.
6. W przypadku nieprzestrzegania postanowień Regulaminu ze strony fotografów i kamerzystów, Kuria Diecezjalna powoła komisję do wyjaśnienia zaistniałych sytuacji nienależytego zachowania. Komisja zastrzega sobie prawo (po wcześniejszym napomnieniu) do pozbawienia prawa do fotografowania czy filmowania w kościołach i kaplicach diecezji gliwickiej. Informacja o takiej decyzji zostanie przekazana wszystkim proboszczom i rektorom kościołów diecezji gliwickiej.
7. Regulamin jednoznacznie określa te momenty liturgii, w których można fotografować i filmować oraz te momenty, w których jest to zabronione. W ten sposób pragnie uchronić sakralny charakter liturgii i miejsca, w którym jest ona sprawowana oraz uchronić wszystkich uczestników liturgii przed niepotrzebnymi napięciami i zgorszeniem.
8. Regulamin dotyczy fotografowania i filmowania w czasie celebracji liturgicznych na poziomie parafialnym. Jeśli chodzi o celebracje o charakterze diecezjalnym w kościele katedralnym w Gliwicach i w sanktuariach diecezjalnych, za ich właściwe przygotowanie i przebieg odpowiedzialni są proboszczowie tychże kościołów oraz ceremoniarz diecezjalny.
II. ZACHOWANIE FOTOGRAFA I KAMERZYSTY
PODCZAS CELEBRACJI LITURGICZNEJ
9. Do sporządzania dokumentacji fotograficznej i filmowej dopuszcza się jeden zakład fotograficzny, którego pracownicy posiadają aktualne świadectwo ukończenia kursu liturgicznego organizowanego przez Kurię Diecezjalną. Ilość fotografów i kamerzystów musi być uzgodniona z proboszczem lub rektorem kościoła. Wszyscy inni fotografowie i kamerzyści nie mogą samowolnie korzystać ze swojego sprzętu w czasie sprawowanej liturgii. Przed rozpoczęciem celebracji odpowiedzialny za kościół powinien poinformować zgromadzonych o tym, że w czasie liturgii fotografować i filmować mogą jedynie osoby do tego upoważnione.
10. W przypadku kamery stacjonarnej wymaga się wcześniejszego uzgodnienia z kapłanem, który przewodniczy liturgii, miejsca jej zainstalowania i zakresu rejestracji. Kamera stacjonarna powinna zostać zainstalowana i włączona przed rozpoczęciem liturgii i wyłączona po jej zakończeniu, tak, aby można było uniknąć manipulowania przy niej podczas trwania liturgii.
11. Zabrania się używania zarówno w kościele czy kaplicy jak i na terenie przykościelnym tzw. „dronów” – obiektów latających, przystosowanych do fotografowania i filmowania z wysokości.
12. Fotografowi i kamerzyście nie wolno zajmować miejsca w prezbiterium, a więc w strefie przeznaczonej dla kapłana i osób pełniących posługi przy ołtarzu i ambonie.
13. Zarówno fotograf jak i kamerzysta powinni mieć świadomość, że należą do zgromadzenia liturgicznego i jak każdy jego uczestnik powinni zachować szacunek dla świętego charakteru liturgii i miejsca, w którym jest ona sprawowana. Dlatego Regulamin zobowiązuje fotografów i kamerzystów:
a) aby swoje czynności wykonywali z dyskrecją, nie przeszkadzając wiernym w pobożnym uczestnictwie w liturgii,
b) aby starali się unikać przechodzenia z jednej strony kościoła na drugą (mogą to uczynić przechodząc nawami bocznymi i z tyłu kościoła, za ławkami),
c) aby zajmowali postawę liturgiczną przewidzianą w danym momencie liturgii, aby przestrzegali momentów ciszy obecnych w liturgii, aby nie prowadzili rozmów i nie przyjmowali postaw niewłaściwych, które mogą być odebrane jako lekceważenie sprawowanych czynności,
d) aby ograniczali używanie lampy błyskowej i dodatkowych źródeł oświetlenia (reflektorów). W wyjątkowych sytuacjach, np. w przypadku braku dostatecznego oświetlenia w kościele, sprawa umieszczenia dodatkowego oświetlenia powinna być osobno rozpatrywana z odpowiedzialnym za kościół,
14. Wymaga się od fotografów i kamerzystów ubioru odświętnego.
15. Fotograf i kamerzysta, przede wszystkim jeśli są osobami wierzącymi, są zobowiązani do czynnego udziału w liturgii. W ten sposób dają świadectwo swojej wiary oraz wspierają uczestnictwo zgromadzonych wiernych. Jeśli zaś fotograf i kamerzysta nie są osobami wierzącymi, są zobowiązani do postawy pełnej szacunku dla miejsca i liturgii.
III. WSKAZANIA DOTYCZĄCE FOTOGRAFOWANIA I FILMOWANIA
W RÓŻNYCH MOMENTACH CELEBRACJI LITURGICZNEJ
OBRZĘDY WSTĘPNE
18. Obrzędy wstępne, czyli „wejście, pozdrowienie, akt pokutny, Kyrie, Chwałai kolekta, mają charakter wstępu, wprowadzenia i przygotowania. Ich celem jest to, aby wierni gromadzący się razem, stanowili wspólnotę oraz przygotowali się do uważnego słuchania Bożego słowa i godnego sprawowania Eucharystii” (OWMR 2002, nr 46). Od dobrego rozpoczęcia tego pierwszego momentu zależy wiele w przebiegu całej celebracji. Wszyscy (kapłan, małżonkowie, posługujący, wierni) powinni starać się, aby stworzyć klimat pełen skupienia i modlitwy, właściwy dla celebracji o charakterze religijnym.
19. ZEZWALA SIĘ na fotografowanie i filmowanie w tej części liturgii. W liturgii Chrztu chodzi przede wszystkim o obrzęd przyjęcia dzieci; w liturgii Małżeństwa – o moment powitania narzeczonych w bramie kościoła i procesję do ołtarza. Z chwilą rozpoczęcia liturgii od znaku Krzyża zobowiązuje się fotografów i kamerzystów, aby swoją posługę realizowali z umiarem i dyskrecją. ZABRONIONE JESTfotografowanie i filmowanie podczas aktu pokutnego (to moment, który wymaga ciszy i skupienia, w którym zgromadzeni uznają własne grzechy, co jest warunkiem niezbędnym do godnego sprawowania Eucharystii).
LITURGIA SŁOWA
20. Po obrzędach wstępnych rozpoczyna się liturgia Słowa. To bardzo ważna chwila Mszy św., bo „w czytaniach, które homilia wyjaśnia, Bóg przemawia do swego ludu, ujawnia misterium odkupienia i zbawienia oraz dostarcza wiernym duchowego pokarmu; sam Chrystus przez swoje słowo jest obecny pośród wiernych” (OWMR nr 55). Słowo Boże ukazuje sens Sakramentów. Dlatego jest konieczne, aby wszyscy wierni mogli wysłuchać Słowa Bożego bez jakiegokolwiek zakłócenia, aby zrozumieć sens i znaczenie, tego co dokonuje się w celebracji liturgicznej i ostatecznie, aby móc dać osobistą odpowiedź wiary i modlitwy na usłyszane Słowo Boże. Ta część liturgii wymaga szczególnego skupienia i uwagi.
21. W czasie liturgii Słowa ZAKAZUJE SIĘ fotografowania i filmowania kamerą przenośną nowożeńców, dzieci przeżywających uroczystość I Komunii św., bierzmowanych oraz innych osób zgromadzonych w kościele. ZAKAZUJE SIĘ poruszania fotografa i kamerzysty po kościele. DOPUSZCZA SIĘ wykonanie jedynie kilku zdjęć dokumentujących (lektorowi, psałterzyście i kapłanowi).
LITURGIA SAKRAMENTU
22. Po wysłuchaniu Słowa Bożego rozpoczyna się liturgia sakramentu. ZEZWALA SIĘ na fotografowanie i filmowanie poszczególnych momentów obrzędu sakramentalnego (ważne jest, aby to uczynić z dyskrecją i umiarem):
W liturgii sakramentu Chrztu świętego:
- wezwania do Świętych,
- modlitwa z egzorcyzmem i włożenie ręki,
- poświęcenie wody chrzcielnej,
- wyrzeczenie się Szatana i wyznanie wiary w Boga,
- udzielenie chrztu przez obmycie wodą chrzcielną i formułę chrzcielną,
- namaszczenie olejem Krzyżma,
- wręczenie białej szaty i zapalonej świecy,
W liturgii sakramentu Bierzmowania:
- dialog biskupa z proboszczem i kandydatami,
- odnowienie przyrzeczeń chrzcielnych,
- włożenie rąk i modlitwa o dary Ducha Świętego,
- namaszczenie olejem Krzyżma,
- modlitwa powszechna,
W liturgii sakramentu Małżeństwa:
- trzy pytania skierowane do narzeczonych, dotyczące dobrowolnej zgody na małżeństwo, woli wytrwania w wierności oraz gotowości na przyjęcie i wychowanie potomstwa,
- hymn do Ducha Świętego,
- zawarcie małżeństwa (wyrażenie zgody małżeńskiej),
- potwierdzenie małżeństwa,
- błogosławieństwo obrączek i nałożenie obrączek,
- modlitwa wiernych.
PRZYGOTOWANIE DARÓW
23. Przygotowanie darów to część Mszy św., w której zostają przyniesione (mogą to uczynić sami nowożeńcy, bierzmowani, dzieci I Komunijne) dary do ołtarza (chleb i wino na Eucharystię).
24. ZEZWALA SIĘ na fotografowanie i filmowanie w czasie procesji oraz na dokonanie ujęć zgromadzonych wiernych.
MODLITWA EUCHARYSTYCZNA
25. Po obrzędzie przygotowania darów rozpoczyna się najważniejsza część celebracji: „modlitwa eucharystyczna”, która rozpoczyna się słowami kapłana: „Pan z wami”… „W górę serca”, i kończy się aklamacją „Przez Chrystusa…”, na którą wszyscy odpowiadają: „Amen”. To „modlitwa dziękczynienia i uświęcenia” (OWMR nr 78). „Znaczenie tej modlitwy polega na tym, aby całe zgromadzenie wiernych zjednoczyło się z Chrystusem w głoszeniu wielkich dzieł Bożych i w składaniu Ofiary. Modlitwa Eucharystyczna domaga się, aby wszyscy wsłuchiwali się w nią w pełnym czci skupieniu” (tamże).
26. Podczas Modlitwy Eucharystycznej (w tym także przeistoczenia) ZEZWALA SIĘ jedynie na filmowanie kamerą stacjonarną.
OBRZĘDY KOMUNII
27. Po Modlitwie Eucharystycznej mają miejsce obrzędy nazywane "obrzędami Komunii”. Rozpoczyna je wspólna modlitwa "Ojcze nasz”, która charakteryzuje chrześcijan; potem ma miejsce modlitwa o pokój i wymiana znaku pokoju, Komunia św. tych, którzy celebrują Sakrament: rodziców, chrzestnych, bierzmowanych, dzieci, nowożeńców i wszystkich wiernych obecnych, którzy pragną i mogą przystąpić do Komunii św.
28. ZEZWALA SIĘ na fotografowanie i filmowanie kamerą przenośną podczas przekazywania znaku pokoju i przyjmowania Komunii św. ZABRANIA SIĘ fotografowania i filmowania po Komunii św., w chwili ciszy, która ma miejsce po przyjęciu Komunii, pozwalając, aby osoby mogły skupić się na modlitwie (jest to moment w liturgii, który wymaga szczególnego skupienia i uwagi). W tym czasie ZABRONIONE JEST poruszanie się fotografa i kamerzysty po kościele.
OBRZĘDY ZAKOŃCZENIA
29. Celebracja Mszy św. zamyka się końcowym błogosławieństwem i procesją na wyjście.
30. ZEZWALA SIĘ na fotografowanie i filmowanie kamerą przenośną podczas obrzędów zakończenia (błogosławieństwo, podpisanie aktu małżeństwa w kościele lub w zakrystii, wyjście z kościoła).
Jest zwyczajowo przyjęte, że także po zakończeniu liturgii robione są zdjęcia i ujęcia kamerą przenośną np. przy chrzcielnicy – rodziców, rodziców chrzestnych wraz z ochrzczonym dzieckiem, przed ołtarzem soborowym - grupy bierzmowanych z katechetami, przy bocznym ołtarzu Matki Bożej – pary nowożeńców albo dziecka w dniu I Komunii św. Wymaga to jednak uzyskania wcześniejszej zgody od proboszcza albo celebransa.
W przypadku sakramentu małżeństwa, grupowe fotografowanie i filmowanie uczestników uroczystości DOZWOLONE JEST tylko po zakończeniu liturgii i to wyłącznie na zewnątrz kościoła czy kaplicy.
